Hoe werkt het?
Wat is volrijm eigenlijk?
Bij volrijm klinken de woorden die op elkaar rijmen vanaf de klinker van de beklemtoonde lettergreep precies hetzelfde. Dat betekent dat niet alleen de klinkers, maar ook de medeklinkers daarna hetzelfde klinken. Bijvoorbeeld: lopen – hopen of maan – gaan. Er zijn drie soorten volrijm: staand rijm, slepende rijm en glijdend rijm. Om dat goed te begrijpen, leggen we eerst even uit wat “beklemtoond” betekent. Er zijn nog meer soorten rijm zoals assonantie (klinkerrijm) en alliteratie (beginrijm). Voor meer uitleg daar over zie: gedachten-gedichten.nl/rijmsoorten.php Deze rijm soorten worden op deze site niet ondersteund vanwege de complexiteit.
Een lettergreep is een stukje van een woord dat je in één adem zegt.
Bijvoorbeeld:
lopen = lo-pen
koningen = ko-ning-en
De beklemtoonde lettergreep is het stukje dat je duidelijker of harder uitspreekt.
De onbeklemtoonde lettergreep klinkt zachter of korter.
Voorbeeld:
Je zegt LO-pen (niet lo-PEN)
→ lo is beklemtoond, pen is onbeklemtoond.
Staand rijm (ook wel mannelijk rijm)
De klemtoon ligt op de laatste lettergreep van het woord.
Er komt daarna niets meer achter.
Dat maakt het rijm kort en krachtig.
Voorbeelden:
maan – gaan
dood – rood
lief – dief
Slepende rijm (ook wel vrouwelijk rijm)
De klemtoon ligt op de voorlaatste lettergreep.
Er volgt nog één onbeklemtoonde lettergreep.
Dat zorgt ervoor dat het rijm wat zachter en vloeiender klinkt.
Voorbeelden:
lopen – hopen
slapen – schapen
tijden – lijden
Glijdend rijm
De klemtoon ligt vroeg in het woord en daarna volgen twee of meer onbeklemtoonde lettergrepen.
Dat maakt het rijm wat zangeriger of golvender.
Voorbeelden:
koningen – woningen
kakelen – makelen
wonderen – donderen
| Soort rijm | Waar ligt de klemtoon? | Wat volgt erna? | Voorbeeld |
|---|---|---|---|
| Staand | Op de laatste lettergreep | Niets meer | maan – gaan |
| Slepende | Op de voorlaatste lettergreep | 1 onbeklemtoonde | lopen – hopen |
| Glijdend | Vroeg in het woord | 2 of meer onbeklemtoonde | koningen – woningen |
Hoe doet volrijm.nl dit?
Fonetische uitspraken verzamelen
Om te rijmen moeten we dus de fonetische uitspraak van een woord weten. En ik hoor je al denken vraag dat gewoon aan een chatbot. Maar ik kan je verklappen dat werkt helaas niet zo, er zijn tools zoals espeak-ng om op basis van regels de fonetische uitspraak van een woord te berekenen (dit werkt erg slecht met leen woorden). Daarom gebruikt deze site IPA lijsten die zijn opgebouw van publieke bronnen zoals Wikitionary. Op deze manier is de kwaliteit van de woorden beter te handhaven.
IPA opschonen
Nu we woorden met hun IPA representatie hebben kunnen we woorden met elkaar rijmen.
Of nee toch niet, we moet eerst nog wat de IPA opschonen.
IPA kan een aantal speciale tekens bevatten die gebruikt worden voor uitspraak maar voor rijmen niet
belangrijk zijn.
Deze tekens worden verwijderd om een schone fonetische representatie te krijgen.
Waarom wordt dit niet gedaan tijdens het verzamelen van de IPA?
Omdat we de mogelijkheid willen behouden om in de toekomst andere rijm soorten te ondersteunen die deze
tekens
wel nodig hebben.
Lettergrepen splitsen en klemtoon vinden
Nu we een schone IPA hebben kunnen we de lettergrepen splitsen en de klemtoon vinden.
Dit is nodig om te bepalen welk soort rijm er is tussen twee woorden.
Het splitsen van lettergrepen en het vinden van de klemtoon is een complex proces dat gebruik maakt van
regels over de Nederlandse taal.
Bijvoorbeeld, in het woord "lopen" is de klemtoon op de eerste lettergreep "lo" en de tweede lettergreep
"pen" is onbeklemtoond.
Nu kunnen we al deze stappen toepassen op de IPA van alle woorden in de lijst en kijken.